પરોપકાર – માનવ જીવનનો ધ્યેય

સેવા-પરોપકારને જીવનનો ધ્યેય બનાવીને જીવન જીવીએ તો મનુષ્યપણાની સાર્થકતા થઈ કહેવાય! સંસારમાં પરોપકાર એટલે પૈસાનું દાન આપવું, મોટી હોસ્પિટલો કે સ્કૂલો બંધાવવી, સમાજસેવા કરવી એવું મનાય છે. પણ પરોપકારનો સાચો અર્થ છે પોતાના મન, વાણી અને વર્તન પારકાં માટે ખર્ચી નાખવા. દરેક પરોપકારી જીવ જે પારકાં માટે જીવે છે, તેમને ક્યારેય દુઃખ પડતું નથી. ઊલટું પોતાનું આંતરિક સુખ જ વધ્યા કરે છે.

પરોપકારમાં ગરીબોને મદદ કરવી, બીમાર વ્યક્તિની સંભાળ લેવી, માતા-પિતા, વડીલો અને ગુરુની સેવા કરવી એ બધું સમાઈ જાય છે. ઉપરાંત, આપણી આવડત, ક્ષમતા, બુદ્ધિમતા બીજાને મદદ કરવામાં વાપરવા, મુશ્કેલીમાં સાચી સલાહ આપવી તે પણ પરોપકાર છે. પરોપકાર એટલે મોટાં મોટાં કામો કરવા એવું જ નથી. પાડોશીને કંઈક જોઈતું હોય તો ધક્કો ખાવો, ખરીદી કરવા જઈએ તો બીજાને જોઈતી વસ્તુ લઈ આવવી, પગપાળા જતી વ્યક્તિને વાહનમાં લિફ્ટ આપવી, કુટુંબને ઘરકામમાં મદદ કરવી જેવા નાનાં નાનાં પગલાંથી પણ પરોપકારની શરૂઆત થાય છે. બીજાને સુખ ન આપી શકીએ તો કંઈ નહીં, પણ કોઈ જીવને કિંચિત્‌માત્ર દુઃખ ના પડે તેવી રીતે જીવન જીવવું એ પણ મોટો ઉપકાર છે.

પરોપકાર પાછળ હેતુનું ખૂબ મહત્ત્વ છે. માન, કીર્તિ કે લક્ષ્મીની અપેક્ષાથી નહીં પણ ચોખ્ખી ભાવનાથી કરેલો પરોપકાર પુણ્ય બંધાવે છે. પરમ પૂજ્ય દાદા ભગવાન કહે છે કે જે પારકાં માટે વિચારે છે તેને પોતાના માટે વિચારવાની જરૂર રહેતી નથી, કુદરત તેનું બધું સંભાળી લે છે. મા-બાપની જે સંતાનો સેવા કરે, તેમને જીવનમાં ક્યારેય અડચણો ન આવે, બધી જરૂરિયાત મળી આવે અને આત્મસાક્ષાત્કારી ગુરુની સેવા કરે એ તો મોક્ષે જાય!

પરમ પૂજ્ય દાદાશ્રીએ પોતાની આખી જિંદગીનો એ જ ધ્યેય રાખ્યો હતો કે મને ભેગો થયો તેને સુખ થવું જ જોઈએ. પોતાના સુખને માટે વિચાર સુદ્ધાં નહોતો કર્યો. બસ, સામાને શી અડચણ છે અને તે કઈ રીતે દૂર થાય એ જ ભાવના તેઓશ્રીએ નિરંતર ભાવી હતી. પરમ પૂજ્ય દાદા ભગવાનની એ ભાવના અંતે કારુણ્યતામાં રૂપાંતર પામી અને તેના ફળરૂપે અદ્‌ભુત અધ્યાત્મ વિજ્ઞાન પ્રગટ થયું!

અહીં આપણને સેવા-પરોપકારનો ધ્યેય જીવનમાં શા માટે રાખવો અને તે કઈ રીતે સિદ્ધ કરી શકાય, તેની સાચી સમજણ સરળ ભાષામાં, સચોટ દૃષ્ટાંતો દ્વારા પ્રાપ્ત થાય છે.

મનુષ્ય જીવનનો સાર

મનુષ્ય જીવનનો સાર શું? મનુષ્ય જીવનનો ધ્યેય શું હોવો જોઈએ? આત્મ સાક્ષાત્કાર પામવું અથવા પારકાના સુખ માટે જીવન જીવવું. વધુ વિગત જાણવા માટે નિહાળો આ વિડિયો...

Spiritual Quotes

બીજાને કંઈ પણ આપો ત્યારથી જ પોતાને આનંદ શરૂ થાય છે.
મનુષ્યજીવનનો હિસાબ આટલો જ છે. અર્ક આટલો જ છે કે મન-વચન-કાયા પારકાં માટે વાપરો.
જે માણસને સુખ જોઈતાં હોય, તો બીજાં જીવોને સુખ આપો અને દુઃખ જોઈતું હોય તો દુઃખ આપો.
મનુષ્ય જ્યારથી કોઈને સુખ આપતો થયો ત્યારથી ધર્મની શરૂઆત થઈ. પોતાના સુખનું નહીં, પણ સામાની અડચણ કેમ કરીને દૂર થાય તે જ રહ્યા કરે ત્યાંથી કારુણ્યતાની શરૂઆત થાય.
સેવા ના થાય, તો કોઈને દુઃખ ના થાય એવું જોવું પડે. ભલેને નુકસાન કરી ગયો હોય. કારણ કે એ પૂર્વનો કંઈક હિસાબ હશે. પણ આપણે એને દુઃખ ના થાય એવું કરવું જોઈએ.
મા-બાપની જે છોકરાઓ સેવા કરે, તેને કોઈ દહાડોય પૈસાની ખોટ આવે નહીં, એની જરૂરિયાત બધી મળી આવે અને આત્મસાક્ષાત્કારી ગુરૂની સેવા કરે એ મોક્ષે જાય !
બાકી સેવા તો એનું નામ કે તું કામ કરતો હોય તે મને ખબરેય ના પડે. એને સેવા કહેવાય. મૂંગી સેવા હોય. ખબર પડે, એને સેવા ના કહેવાય.
સમાજસેવા તો અનેક પ્રકારની હોય છે. જે સમાજસેવામાં, જેમાં કિંચિત્માત્ર 'સમાજસેવક છું' એવું ભાન ના રહેને એ સમાજસેવા સાચી.
'રિલેટિવ ધર્મો' છે એ સંસાર માર્ગ છે, સમાજસેવાનો માર્ગ છે. મોક્ષનો માર્ગ સમાજસેવાથી પર છે, સ્વ રમણતાનો છે.
તમે તમારા ઘરનું પારકાંને આપો ત્યાં જ આનંદ છે. ત્યારે લોકો લઈ લેવાનું શીખે છે!
માનવધર્મ કોને કહેવાય કે, તમે સામાને સુખ આપો તો તમને સુખ મળે ને સામાને દુઃખ આપો તો તમને દુઃખ મળે.
ધર્મ એટલે કોઈ પણ જીવને કોઈ પણ પ્રકારે સુખ આપવું તે. અને કોઈ પણ જીવને કોઈ પણ પ્રકારે દુઃખ આપવું તે અધર્મ. બસ, આટલો જ ધર્મનો અર્થ સમજવાની જરૂર છે.
જગતનું કામ કરો, તમારું કામ થયા જ કરશે. જગતનું કામ કરશો ત્યારે તમારું કામ એમ ને એમ થયા કરશે, ને ત્યારે તમને અજાયબી લાગશે.
દરેક કામનો હેતુ હોય. જો સેવાભાવનો હેતુ હશે તો લક્ષ્મી ‘બાય પ્રોડક્ટ’માં મળશે જ. આપણે જે વિદ્યા જાણતા હોઈએ એ સેવાભાવમાં વાપરવી એ જ આપણો હેતુ હોવો જોઈએ.
દુખિયા લોકો જ બીજાને દુઃખ દે. સુખિયા તો બીજાને સુખ આપે
ભગવાન કહે છે કે મન-વચન-કાયા અને આત્માનો (પ્રતિષ્ઠિત આત્માનો) ઉપયોગ બીજા માટે વાપર. પછી તને કંઈ પણ દુઃખ આવે તો મને કહેજે.
તમારા માટે કંઈ જ કરશો નહીં. લોકો માટે જ કરજો તો તમારા માટે કંઈ જ કરવું નહીં પડે.
પૈસાથી જ કંઈ 'ઓબ્લાઈજ' કરાય છે એવું નથી, એ તો આપનારની શક્તિ પર આધાર રાખે છે. ખાલી મનમાં ભાવ રાખવાના કે કેમ કરીને 'ઓબ્લાઈજ' કરું, એટલું જ રહ્યા કરે તેટલું જ જોવાનું.
પ્રામાણિકતા ને પરસ્પર 'ઓબ્લાઈજિંગ નેચર'. બસ, આટલાની જ જરૂર.
પરસ્પર ઉપકાર કરવાનો, આટલો જ મનુષ્યજીવનનો લ્હાવો છે!
ધર્મની શરૂઆત જ 'ઓબ્લાઈજિંગ નેચર'થી થાય છે.
કોઈને ‘ઓબ્લાઈજ’ કરશો તો તમારી ઇચ્છા પ્રમાણે થશે અને કોઈને નુકસાન કરીશું તો ઇચ્છા વિરુદ્ધ થશે.