ખેતીવાડીમાં હિંસા થાય ત્યારે શું કરવું?

ખેતીવાડી કરવામાં ખેડૂતોને જાણ્યે અજાણ્યે હિંસાનો અપરાધ કરવો પડે છે. જમીન ખેડવામાં નાની જીવાતોથી લઈને સાપ જેવા પંચેન્દ્રિય જીવો મરી જાય છે. એટલું જ નહીં, પાકને જીવાતોથી બચાવવા એના ઉપર જંતુનાશક દવાઓ છાંટવી પડે છે, તેમાં પણ હિંસાનું પાપકર્મ બંધાય છે. કારણ કે જંતુનાશક દવાઓ જીવોને મારવાના ઉદ્દેશથી જ બનાવવામાં આવે છે, ખરીદનાર પણ જીવોને મારવાના ઉદ્દેશથી ખરીદે છે અને જીવોને મારવાના ઉદ્દેશથી જ તેને વાપરે પણ છે.

આ સિવાય ખેતી કરતી વખતે એકેન્દ્રિય જીવોની હિંસા થાય છે. જેમ કે, એક પાકને ઉખેડીને બીજો છોડ વાવવાનો હોય ત્યારે, તમાકુ જેવા પાકમાં છોડની કૂંપણ તોડી નાખવાની હોય ત્યારે. આ બધામાં પણ જીવોને આડકતરી રીતે દુઃખ પહોંચે છે. પરમ પૂજ્ય દાદાશ્રી સમજાવે છે કે એક છોડને ઉખેડવામાં પચ્ચીસ ટકા પાપ વપરાય અને બીજો છોડવો ઉગાડવામાં પંચોતેર ટકા પુણ્ય બંધાય. પછી પાપ અને પુણ્ય બંનેનું ફળ અલગ અલગ ભોગવવાનું આવે.

આ હિંસાના ઉપાયોમાં પરમ પૂજ્ય દાદા ભગવાન સમજાવે છે કે, ક્રિયા કરતા ક્રિયા પાછળનો આપણો ભાવ કેવો છે તેના આધારે કર્મ બંધાય છે. ખેડૂતોએ ખેતી કર્યા વગર છૂટકો જ નથી, એ વ્યવસાયને બદલી કે બંધ કરી ન શકાય. એટલે વ્યવસાયને લગતી હિંસા સામે પરમ પૂજ્ય દાદાશ્રી ભાવ ફેરવવાનો સુંદર ઉપાય બતાવે છે.

દાદાશ્રી: નાછૂટકે જે જે કાર્ય કરવું પડે, તે પ્રતિક્રમણ કરવાની શરતે કરવું. તમને આ સંસાર વ્યવહારમાં કેમ ચાલવું તે ના આવડે. એ અમે તમને શીખવાડીએ. એટલે નવાં પાપ બંધાય નહીં.

ખેતરમાં તો ખેતીવાડી કરે એટલે પાપ બંધાય જ. પણ એ બંધાય તેની સાથે અમે તમને દવા આપીએ કે આવું બોલજો. એટલે પાપ ઓછાં થઈ જાય. અમે પાપ ધોવાની દવા આપીએ. દવા ના જોઈએ? ખેતરમાં ગયા એટલે ખેડો - કરો, એટલે પાપ તો થવાનાં જ. મહીં કેટલાંય જીવો માર્યા જાય. આ શેરડી કાપો તો પાપ કહેવાય નહીં? એ જીવો જ છે ને બિચારાં? પણ એનું શું કરવાનું એ અમે તમને સમજાવીએ, એટલે તમને દોષ ઓછાં બેસે અને ભૌતિક સુખો સારી રીતે ભોગવો.

ખેતીવાડીમાં જીવજંતુ મરે, તેનો દોષ તો લાગે ને? એટલે ખેતીવાડીવાળાએ દરરોજ પાંચ-દસ મિનિટ ભગવાન પાસે પ્રાર્થના કરવી કે આ દોષ થયા તેની માફી માગું છું. ખેડૂત હોય તેને કહીએ કે તું આ ધંધો કરું છું, તેનાં જીવો મરે છે. તેનું આ રીતે પ્રતિક્રમણ કરજે. તું જે ખોટું કરું છું, તેનો મને વાંધો નથી. પણ તેનું તું આ રીતે પ્રતિક્રમણ કર.

પહેલા વ્યવસાયના નિમિત્તે જે હિંસા થાય છે તે સમજાવી જોઈએ. પછી તેનું જોખમ સમજાવું જોઈએ અને નક્કી થવું જોઈએ કે હિંસા ના છૂટકે કરવી પડે છે પણ મારે હિંસા કરવી નથી. પછી જેટલી વખત હિંસા થાય તેટલી વખત સાચા હૃદયથી પસ્તાવા લેવા જોઈએ.

ખેતીવાડીમાં હિંસા થાય છે એમ કરીને પૈસાની ખોટ ખાઈને પણ ધંધો બંધ કરી દેવાનો આગ્રહ રાખવો યોગ્ય નથી. પણ અનૂકૂળ સંજોગો મળે તો વ્યવસાય બદલી શકાય. તેમ છતાં, વ્યવસાય બદલ્યા કે બંધ કર્યા વગર પણ ફક્ત ભાવ ફેરવીને હિંસાના ગુનામાંથી છૂટી શકાય છે.